Czy gruszki są zdrowe?

Gruszki to - obok jabłek - jedne z najbardziej popularnych owoców na całym świecie. Spożywa sie je w postaci surowej, ale są również powszechnie spotykane w produktach przetworzonych, takich jak napoje, słodycze, konserwy owocowe i dżemy. Poniżej przedstawiamy charakterystykę gatunkową tych owoców i omawiamy ich wpływ na zdrowie człowieka.

Charakterystyka gatunkowa gruszy

Grusza (Pyrus L) to jedna z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka, należąca do rodziny różowatych (Rosaceae). Owoce gruszy pochodzą z Europy i Azji Zachodniej i zostały sprowadzone do Ameryki Północnej w XVII wieku. Współcześnie globalna produkcja gruszek koncentruje się w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych, a 75% krajowej podaży pochodzi z Waszyngtonu, Kalifornii i Oregonu. Na świecie istnieje kilka tysięcy odmian gruszek, ale komercyjnie uprawia się tylko około 100 odmian owoców, które hodowane są w Europie, części Azji, Ameryki Południowej i Ameryki Północnej (5).

Najbardziej rozpowszechnioną w Europie odmianą gruszy jest konferencja - czołowa odmiana handlowa pochodzenia angielskiego (2). Jej owoce charakteryzują się dużym, wydłużonym, wrzecionowatym kształtem. Skórka gruszek jest matowa, zielono-brązowa, o rdzawych przebarwieniach. Miąższ ma żółtawo-białą barwę, jest bardzo słodki i soczysty, o delikatnym aromacie. Owoce gruszy osiągają dojrzałość do zbiorów na przełomie września i października (2).

Wartość energetyczna i odżywcza gruszek

Głównym składnikiem owoców gruszy jest woda (ok. 85%), pozostał część stanowi sucha substancja, która zawiera cukrowce, kwasy organiczne, związki azotowe, tłuszczowe, garbniki, barwniki, witaminy oraz sole mineralne (1). Według danych literaturowych zawartość ekstraktu w gruszkach europejskich wynosi od 12 do 17% (3, 4).

Porcja 100 g gruszek dostarcza do organizmu szereg składników pokarmowych, mikro- oraz makroelementów, tj.:

 

 

 

 

Gruszki to także cenne źródło błonnika pokarmowego (w 100 g znajdziemy aż 6 g tej substancji) oraz przeciwutleniaczy - od 27 do 41 mg fenoli (5). Gruszki należą ponadto do grupy owoców lekkostrawnych i niskokalorycznych. Porcja 100 g świeżych owoców to zaledwie 58 kcal, a ich indeks glikemiczny oscyluje na poziomie 30-35 jednostek IG. Opisywane owoce w porównaniu z innymi gatunkami są również szczególnie bogate w cukry: zawierają 4,5% fruktozy, 4,2% glukozy, 2,5% sacharozy i 2,5% sorbitolu (5, 9).

Właściwości prozdrowotne gruszek

Od ponad 2000 lat w Chinach gruszki stanowią tradycyjny, naturalny środek leczniczy. Doceniane są m.in. za to, że wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwhiperglikemiczne i moczopędne. Inne alternatywne zastosowania gruszek w lecznictwie tradycyjnym obejmują stosowanie opisywanych owoców jako skuteczne remedium na kaca po spożyciu alkoholu, a także jako lek rekomendowany w celu złagodzenia kaszlu i zaparć (5).

Gruszki to również naturalne źródło witaminy C. W badaniach nad wzorcami żywieniowymi różnych płci przeprowadzonymi na reprezentatywnej próbie osób starszych mieszkających w Wielkiej Brytanii udowodniono bowiem, że kobiety, które jadły więcej gruszek niż mężczyźni, miały znacznie większe stężenie tej witaminy, co jest szczególnie istotne w chorobach niedoborowych związanych z jej deficytem (6).

Badania naukowe (przeprowadzone jednak na zwierzętach, nie na ludziach) sugerują z kolei, że gruszki mogą regulować metabolizm alkoholu, chronić przed wrzodami i obniżać poziom lipidów w osoczu (11). Wysoka zawartość błonnika pokarmowego w gruszkach i ich wpływ na zdrowie jelit (m.in. właściwości przeczyszczające) odróżniają natomiast gruszki od innych owoców i zasługują na dalsze, bardziej szczegółowe badania (5).

Gruszki zalecane są również w diecie osób stosujących diety odchudzające. Jak dowodzą naukowcy, gruszki stymulują proces utraty wagi, a gęstość energetyczna owoców, niezależnie od spożywanej ilości błonnika, może z czasem zmniejszyć zużycie energii i masę ciała (12).

Właściwości prozdrowotne owoców gruszy wiążą się z kolei w dużej mierze z zawartością związków przeciwutleniających (głównie w skórce gruszek), które wspomagają naturalne mechanizmy obronne organizmu (10). Zawartość związków przeciwutleniających w owocach zależy od cech genetycznych gatunku i odmiany, jednak warunki środowiskowe mogą je modyfikować. Bardzo duży wpływ mają warunki atmosferyczne (temperatura i opady) podczas wzrostu rośliny, a także warunki przechowywania owoców, które wpływają na ich stan fizjologiczny (2). Spożywanie pokarmów bogatych w antocyjany i polifenole, zwłaszcza te pochodzące z owoców gruszy, wiąże się zatem z niższym ryzykiem wystąpienia wielu schorzeń, m.in. udaru mózgu, chorób wieńcowych i sercowo-naczyniowych czy cukrzycy typu 2 (13).

Czy gruszki są zdrowe? Podsumowanie

Spożycie owoców, w tym gruszek, jest powszechnie rekomendowanym przez dietetyków zaleceniem żywieniowym. Gruszki są doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, witaminy C oraz potasu. Dostarczają do organizmu także cenne grupy flawonoli, zwłaszcza antocyjanów. Choć dowody naukowe potwierdzające związek pomiędzy spożyciem gruszek a szczególnymi korzyściami zdrowotnymi są zróżnicowane, stanowią temat wciąż niedokładnie poznany, a próba przeprowadzania kolejnych badań  zdaje się być konieczna do zrealizowania w przyszłości. 

Źródła:

1. Ostrowski W., Lange E.: Przechowalnictwo owoców. PWRiL. Warszawa 1992. 

2. Magdalena Kopera, Marcin Wolszakiewicz, Marta Mitek, Zmiany składu chemicznego owoców wybranych odmian gruszy azjatyckiej i europejskiej w czasie przechowywania, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2005, 2 (43) Supl., 80 – 88.

3. Cerewitinow F.W.: Chimia: towarowiedienije swieych płodow i owoszczej. T. II. Gostorgizdat. Moskwa 1949.

4. Pijanowski E., Mrożewski S., Horubała A., Jarczyk A.: Technologia produktów owocowych i warzywnych. t.I. PWRiL. Warszawa 1973.

5. Reiland H, Slavin J. Systematic Review of Pears and Health. Nutr Today. 2015;50(6):301-305. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4657810/ 

6. Cole CR, Rising R, Lifschitz F. Consequences of incomplete carbohydrate absorption from fruit juice consumption in infants. Arch Pediatr Adolesc Med. 1999; 153: 1098– 1102. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10520620 

7. Hanna Kunachowicz i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 611.

8. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)

9. Jovanovic-Malinovska R, Kuzmanova S, Vinkelhausen E. Oligosaccharide profile in fruits and vegetables as sources of prebiotics and functional foods. Int J Food Propert. 2014; 17(5): 949– 965. Scholar 

10. Li X, Zhang JY, Gao VVY, Wang HY, Cao JG, Huang LQ. Chemical composition and anti-inflammatory and antioxidant activities of either pear cultivars. J Agric Food Chem. 2012; 60: 8738– 8744. PubMed

11. Hamauzu Y, Forest F, Hiramatsu K, Sugimoto M. Effect of pear (Pyrus communis L.) procyanidins on gastric lesions induced by HCl/ethanol in rats. Food Chem. 2007; 100: 255– 263. Google Scholar

12. Conceicao de Oliveria M, Sichieri R, Mozzer RV. A low-energy–dense diet adding fruit reduces weight and energy intake in women. Appetite. 2008; 51: 291– 295. PubMed

13. Wedick NM, Pan A, Cassidy A, et al. Dietary flavonoid intakes and risk of type 2 diabetes in US men and women. Am J Clin Nutr. 2012; 95: 925– 933. PMC free article