Oparte na dowodach
Witaminy i suplementy

Witamina K i jej znaczenie dla zdrowia człowieka

Witamina K i jej znaczenie dla zdrowia człowieka

Heroes Diet

21 lutego 2021

6 min. czytania
1168 wyświetleń

Witamina K stanowi substancję niezbędną do zachowania prawidłowej krzepliwości krwi i należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Jak zdecydowana większość z nich występuje ona w co najmniej dwóch formach różniących się względem siebie zarówno wzorem chemicznym, jak i aktywnością fizjologiczną. Mówiąc o witaminie K, mamy na myśli triadę witamin: K1 (filochinon), K2 (menachion), i K3 (menadion). Mają one dwojaki charakter – witaminy K1 i K2 są produkowane przez bakterie jelitowe lub stanowią dodatek do pożywienia ludzi, a witamina K3 – ze względu na prawdopodobne właściwości cytotoksyczne i mutagenne – jest jedynie syntetyzowana i wykorzystywana jako dodatek do paszy zwierzęcej; nie stosuje się jej w żywieniu człowieka (J. Bienek i in., 2015).





Spis Treści:

1
Źródła witaminy K w codziennej diecie i normy jej dziennego zapotrzebowania
2
Rola witaminy K w organizmie człowieka
3
Objawy niedoboru witaminy K

Źródła witaminy K w codziennej diecie i normy jej dziennego zapotrzebowania

Wątroba magazynuje witaminę K z dwóch źródeł – około 50% jej ilości stanowi witamina K1, pochodząca z pokarmu i taką samą ilość stanowi witamina K2, będąca efektem produkcji własnej, syntetyzowanej. Choć tłuszczorozpuszczalna witamina K jest kumulowana w wątrobie i syntetyzowana w organizmie przez bakterie Coli w przewodzie pokarmowym, należy uzupełniać jej niedobory co 24 godziny.

Jej najlepszym źródłem w diecie są rośliny zielonolistne, warzywa, żółtka jaj kurzych, tran, jogurty, mleko (1 µg) oraz olej kukurydziany (50 µg). O ile ostatnie z wymienionych produktów żywnościowych dostarczają niewielkiej ilości tej substancji, wśród najcenniejszych produktów pochodzenia roślinnego – pod względem wysokiego stężenia tej witaminy w składzie – wymienić należy następujące warzywa:

kalafior (3600 µg),
brukselkę (1888 µg),
jarmuż (500 µg),
szpinak (350 µg),
groch (260 µg),
fasolę (250 µg),
brokuły (200 µg),
sałatę (135 µg),
kapustę (125 µg),
ziemniaki (80 µg),
szparagi (57 µg),
rukiew wodną (56 µg),
zielony groszek (35 µg),
cukinia i ogórki (30 µg),
oraz pomidory (5 µg).

Podane powyżej dawki witaminy K wyrażone zostały w jednostce miar zwanej mikrogramami , tj. 1 gram (g) = 1 000 miligramów (mg)  = 1 000 000 mikrogramów (µg). Zapotrzebowanie na witaminę pokrywa zazwyczaj odpowiednia flora bakteryjna jelit, a zjawisko przedawkowania i zatrucia się witaminą K w praktyce nie występuje. Warto natomiast podkreślić, iż istnieją czynniki niszczące zasoby tej witaminy w jelitach. Rolę degradacyjną pełnią bowiem stosowane podczas leczenia klinicznego antybiotyki, a u noworodków – karmienie butelką, a nie w sposób naturalny. Przyczyną niedoboru jest tutaj brak witaminy pochodzącej z mleka matki oraz niedostateczne jeszcze zdolności przyswajania tłuszczu w pierwszych dniach życia. Zjawisko to potwierdzają m.in. badania przeprowadzone na grupie 20 niemowląt chorych na mukowiscydozę w wieku od 2 do 7 miesięcy – otrzymujących i nieotrzymujących dawki witaminy K. U 8% z nich stwierdzono niewłaściwe zasoby witaminy K (P. Krzyżanowska i in., 2011).

Niewystarczające ilości witaminy K są przyswajalne również w sytuacji, gdy zasadniczym źródłem tłuszczów w diecie są te pochodzenia zwierzęcego – np. spożywane w postaci kiełbas, tłustych wędlin i mięsa, ale również żywności przygotowywanej we fryturze (O. Lefeld, 1996). W wymienionych wyżej sytuacjach należy szczególnie zadbać o odpowiednią, zewnętrzną suplementację witaminy K. Dokonać tego można poprzez zmianę nawyków żywieniowych i rozszerzenie codziennej diety w produkty w nią bogate (wymienione powyżej) lub – co jest zalecane w mniejszym stopniu – za pomocą dostępnych w aptekach bez recepty preparatów farmaceutycznych – tj. tabletek lub kapsułek zawierających witaminę K w skoncentrowanej postaci.  

Kwestia dziennego zapotrzebowania na witaminę K jest nieco problematyczna. W zależności od fachowej literatury, po jaką sięgniemy , normy jej suplementacji mogą się od siebie znacząco różnić. Przykładowo, według Patricka Holforda, dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę wynosi 45 µg – u dzieci oraz 55-80 µg w przypadku osób dorosłych (P. Holford, 1999). Zdaniem współczesnych badaczy, zalecane dobowe spożycie witaminy K dla zdrowej osoby dorosłej kształtuje się natomiast na nieco innym poziomie, tj. wynosi ono 1 µg w przeliczeniu na każdy kilogram całkowitej masy ciała człowieka (Ł. Pilaczyńska-Szcześniak, M. Pawlak, 2014).

Rola witaminy K w organizmie człowieka

Za proces właściwego krzepnięcia krwi w organizmie odpowiada związek zwany protrombiną. Warto zauważyć, iż w dobie współczesnego trybu życia nasze organizmy wykorzystują znacznie większe jej zasoby. W niekorzystnych dla zdrowia okolicznościach – np. przy biegunce lub dolegliwościach jelitowych, poziom protrombiny może osiągnąć wartości krytyczne. To właśnie jej wytwarzanie stymulują niewielkie cząsteczki witaminy K. Stanowi ona więc niejako wyspecjalizowaną funkcję i kontroluje krzepnięcie krwi, zapobiegając tym samum występowaniu nadmiernych krwotoków – np. w przypadku ran, skaleczeń, ale również tych stanowiących objaw kobiecej menstruacji. Witamina K odgrywa także ważną funkcję w utrzymaniu prawidłowego stanu kości. Podobnie, jak przypadku witaminy D, jej zbyt mały podaż w diecie może prowadzić do znacznych trudności w mineralizacji kości. (A. Karmańska, 2015).  Ponadto odgrywa ona istotną funkcję w procesie przemiany materii zachodzącej w komórkach kostnych, tkankach łącznych oraz wydolności nerek, wspomaga działanie wątroby oraz korzystnie wpływa na ogólną witalność i kondycję fizjologiczną człowieka. Badania dowodzą, iż ma ona swój udział również w zjawisku wchłaniania się do organizmu wapnia oraz jego zależności z witaminą D. Witamina K zawiera ponadto aminokwasy niezbędne do produkcji kwasu glutaminowego w żołądku oraz syntetyzowania niektórych związków białkowych zawartych w innych tkankach – np. w płucach czy sercu. Pojedyncze cząsteczki tej witaminy rozprzestrzeniają się także w pozostałych komórkach organizmu, gdzie umożliwiają wbudowywanie w nie zapasów dostarczanych we krwi węglowodanów (O. Lefeld, 1996).

Objawy niedoboru witaminy K

Głównym objawem niedoboru witaminy K w organizmie są niekontrolowane, długotrwałe krwotoki (np. z nosa). Wynikają one bowiem z niskiej krzepliwości krwi, spowodowanej niewystarczającym stężeniem protrombiny w ciele człowieka. Wspomniany w poprzednim akapicie związek powstrzymuje nadmierne krwawienie, a w przypadku jego braku nawet niewielkie skaleczenie i znacząca utrata krwi mogłyby stać się przyczyną poważnego uszczerbku na zdrowiu lub nawet utraty życia. Sygnałem ostrzegawczym przy braku witaminy K w organizmie są również zaburzenia czynności jelit i czarny stolec (będące oznaką krwotoków wewnętrznych żołądka i jelit), źle gojące się, krwawiące rany, chroniczne zmęczenie, celiakia, biegunka tropikalna oraz dolegliwości menstruacyjne u kobiet (silne, niepojawiające się wcześniej skurcze i obfite miesiączki).

 

Źródła:

1. Krzyżanowska i in., Niedobór witaminy K u niemowląt chorych na mukowiscydozę, Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 2: 171–173. The Central European Journal Of Social Sciences And Humanities (CEJSH)

2. Bienek i in., Witamina K a kalcyfikacja naczyń krwionośnych, Choroby Serca i Naczyń 2015, tom 12, nr 3, 165–171. Czasopisma Via Medica

3. Karmańska, B. Karwowski, Rola witaminy K w metabolizmie kości, Bromat. Chem. Toksykol. – XLVIII, 2015, 1, str. 106 – 115. BazaAgro

4. Mindell, Biblia witamin, Warszawa 1998.

5. Holford, Smak zdrowia. Zasady prawidłowego odżywiania, Warszawa 1999.

6. Ł. Pilaczyńska-Szcześniak, M. Pawlak, Jeść albo nie jeść?, Poznań 2014.

7. Lefeld, Witamina K. Na nowo odkryta, w: tegoż, Witaminy, Warszawa, 1996.

Polecane dla Ciebie:

NEWSLETTER

Zapisz się

KONTAKT

+48 512 160 560

kontakt@heroes-diet.pl
pomoc@heroes-diet.pl

Kalkulator BMI
Kalkulator Kalorii
Kalkulator Wody
Kalkulator Tkanki Tłuszczowej

Blog