Weganin a wegetarianin: jaka jest różnica?

Świadomie wyłączają z diety mięso, ryby, owoce morza. Kierują się pobudkami ideologicznymi, etycznymi oraz zdrowotnymi. Z roku na rok ich grono się powiększa, przyciągając rzesze nowych zwolenników. Wznaczają nowe trendy żywieniowe,  mają zdolność wpływania na dotychczasowe nawyki dietyczne Polaków i ludzi na całym świecie. Weganie i wegetarianie - bo o nich mowa - popularyzują zdrową dietę roślinną, przyczyniają się do poprawy sytuacji zwierząt i dbałości o środowisko naturalne. W poniższym artykule wyjaśniamy, to kim są, czym się różnią i co ich łączy. 

Weganizm i wegetarianizm - próba definicji 

Weganizm to ideologia i system odżywiania wykluczający wszelkie produkty pochodzenia zwierzęcego, wyciągi mięsne (buliony, rosoły, wywary), a także te produkty pozażywnościowe, do których uzyskania wykorzystano tkanki zwierzęce (np. futra i skóry). 

Wegetarianizm z kolei to jedynie sposób odżywiania oparty na produktach roślinnych bez lub z udziałem produktów mlecznych, nabiału, jaj, ryb oraz drobiu (kwestia indywidualnej dopuszczalności i stopnia wykluczenia danej kategorii produktów żywnościowych). 

Weganizm w ujęciu klasyfikacji znaczeniowej jest ponadto pojęciem wobec wegetarianizmu - weganizm oznacza bowiem ścisły wegetarianizm. 

Kim jest weganin?

Słowem “weganin” (z ang. vegan) określamy człowieka odżywiającego się wyłącznie produktami pochodzenia roślinnego, który wyklucza ponadto ze swojej codziennej diety mięso, drób, ryby, jaja i produkty mleczne, a także prowadzi styl życia zgodny z ideologią weganizmu - dążąc przy tym do wyeliminowania ze swojego życia innych - nie tylko żywnościowych - produktów odzwierzęcych. 

Weganie eliminują zarówno żywność pochodzenia zwierzęcego, jak również inne produkty, których pozyskanie wiąże się z szeroko pojmowaną eksploatacją zwierząt. Zwolennicy ruchu wegańskiego nie stosują kosmetyków ani nie używają ubrań produkowanych z surowców odzwierzęcych. Wykluczają i bojkotują pozyskiwanie, produkcję i nabywanie skór, futer, wełny, jedwabiu, miodu oraz innych produktów, które np. zostają poddawane testom przeprowadzanym na zwierzętach. W obronie zwierząt i w trosce o środowisko naturalne weganie nie biorą również udziału w tych formach rozrywki, które wykorzystują do tych celów zwierzęta. Weganie sprzeciwiają się łowiectwu, organizowaniu i prowadzeniu polowań, nie akceptują działalności zoo, rodeo, cyrków, oceanariów i innych miejsc, w których zwierzęta mogą być zniewolone przez człowieka. Motywacją działań i stylu życia wegan są więc nie tylko pobudki związane ze zdrowym odżywianiem, ale także względy etyczne, ekologiczne, duchowe, religijne, a także społeczne i ekonomiczne. 

Warto wiedzieć ponadto, że “weganin” to wyraz służący do określenia mężczyzny, który zrezygnował ze spożywania i niejednokrotnie eksploatowania produktów pochodzenia zwierzęcego. Mówiąc o kobiecie, powinniśmy natomiast użyć nazwy “weganka”, a grupę osób obu płci przestrzegającą zasad weganizmu nazwiemy z kolei “weganami”. 

Kim jest wegetarianin?

“Wegetarianin” to - mówiąc najprościej - osoba niespożywająca mięsa (w tym drobiu), ryb, owoców morza ani jakichkolwiek posiłków czy produktów je zawierających. Witold Doroszewski, autor i redaktor Słownika języka polskiego poszerza tę definicję w następujący sposób, podając, iż 

jest to “człowiek nie jadający mięsa, żywiący się pokarmami roślinnymi i nabiałem; jarosz”.

Szczegółowe plany i schematy żywieniowe grona wegetarian mogą się znacząco różnić m.in. ze względu na mnogość odmian i rodzajów wegetarianizmu. Pomiędzy poszczególnymi odłamami diety wegetariańskiej zachodzić mogą znaczące różnice w zakresie tolerancji i dopuszczalności do spożycia niektórych składników dań, surowców i produktów oraz stopnia ich wykluczenia z codziennej diety. Przykładowo, niektórzy ludzie określają siebie mianem wegetarian, choć na co dzień spożywają ryby, sięgają po mięso z kurczaka czy nawet krwiste, czerwone mięso. Naukowcy nazwaliby ich zapewne semiwegetarianami - istotne jest więc to, by poznać i właściwie ocenić indywidualny sposób odżywiania danej jednostki. 

Spośród grona wegetarian wyróżnić można grupy osób przestrzegających odmiennych zasad żywienia, które ściśle mogą wiązać się z następującymi odłamami wegetarianizmu: 

Weganin a wegetarianin: jaka jest różnica?

Weganin to człowiek, który przestrzega zasad weganizmu, nie je ani w żaden sposób nie eksploatuje, ani nie wykorzystuje żadnych produktów pochodzenia odzwierzęcego - w odróżnieniu od wegetarianina, który stosuje dietę bezmięsną oraz dopuszcza w pożywieniu obecność produktów pochodzenia nieroślinnego (np. mleko i jego przetwory, ryby, jaja). Zasadniczą różnicą pomiędzy weganami a wegetarianami jest również to, że weganizm - w odróżnieniu od wegetarianizmu - odnosi się zarówno do specyficznego stylu odżywiania, jak i innych aspektów życia - tzw. “dietary vegans” oraz “lifestyle vegans”. Różnicując te dwa zjawiska, należy ponadto pamiętać, iż dieta wegańska i wegetariańska mogą, ale nie jest to obligatoryjne, być rozumiane bądź utożsamiane jedynie z postawą ideologiczną i/lub planem żywieniowym czy elementami tych diet w tradycyjnym sposobie odżywiania się wielu osób. Charakteryzując i stosując wymienione terminy - tj. weganizm/wegetarianizm, weganin/wegetarianin czy weganka/wegetarianka - należy  robić to z pełną świadomością, znać konkretne ich definicje, a także pamiętać o czynnikach różnicujących ich znaczenie kontekstowe.

Źródła:

1. Instytut Języka Polskiego (Kraków), Teresa Smółkowa, Nowe słownictwo polskie: A-O, str. 273.
2. Jak piszemy: weganem czy weganinem? www.ortograf.pl 
3. Hasło: wegetarianin, w: Słownik języka polskiego, pod redakcją W. Doroszewskiego, wyd. I reprint, Warszawa 1997, reprodukcja wydania z roku 1969 - wersja online sjp.pwn.pl 
4. Cader P., Lesiów T., Wegetarianizm i jego odmiany jako alternatywna dla diety tradycyjnej, Nauki Inżynierskie i Technologie, nr 36, 2020.
5. Gertig H. , Słownik terminów żywieniowych, rej. J. Gawęcki, 2001.