Heroes Diet
07 marca 2021
5 min. czytania
2939 wyświetleń
Pomidor (z łac. Solanum lycopersicum L.) należy do rodziny psiankowatych i początkowo uważany był za roślinę o niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, trujących właściwościach – stosowaną jedynie w celach dekoracyjnych (K. Bogacz, 2011). W wyniku wprowadzonych jednak modyfikacji w zakresie jego genetyki biologicznej i dzięki prowadzeniu tzw. twórczej hodowli uzyskano ogromną – dziś już ponad pięciotysięczną – ilość jego różnorodnych, jadalnych odmian. Do najpopularniejszych współczesnych odmian pomidorów należą m.in. chocolate cherry, bawole serce, koralik czy malinowy olbrzym. Każda z nich posiada owoce o innym kształcie, wielkości czy zabarwieniu, a także odmiennym aromacie i smaku (K. Szymczak, 2015).
Jako że współcześnie światowa produkcja pomidorów prowadzona jest na szeroką skalę, szacuje się, iż w krajach europejskich w 2011 roku wynosiła ona ponad 16 mln ton. Polska jako jeden z głównych producentów warzywa zajmuje szóste miejsce w łącznych zbiorach pomidorów i udziałach w jego dystrybucji wśród państw członkowskich Unii Europejskiej – co stanowi ok. 0,7 mln ton plonów (H. Dmochowska, 2014; E. Gwóźdź i in., 2017).
Duże, charakterystyczne owoce pomidora zwyczajnego nazwane są fachowo jagodami i stanowią jedno z najpopularniejszych warzyw na świecie. O walorach smakowych i aromacie zapachowym pomidorów decydują takie czynniki jak m.in. odmiana i tempo wzrostu poszczególnych rodzajów pomidorów, sposób ich uprawy (tj. metody ekologiczne lub konwencjonalne), a także działania praktyczne związane z ich przechowywaniem i transportem (np. odpowiednia temperatura ich wegetacji – ok. 16-22°C).
O smakowitości pomidora dla znacznej części populacji decyduje poziom jego słodyczy. Za słodki smak warzyw odpowiadają zawarte w ich owocach cukry – tj. glukoza i fruktoza. Poza receptorami smaku odbierającymi słodycz pomidorów, ważna jest również wrażliwość sensoryczna na ich kwaśność (tj. wyczuwanie obecności kwasów – cytrynowego, jabłkowego i askorbinowego) oraz zapach. Jak udowadniają badania naukowe, w pomidorach zawartych może być ponad 400 lotnych związków zapachowych. Na walory smakowe i aromat pomidorów wpływ mają jedynie niektóre z nich. Spośród kilkuset kompozycji zapachowych na ich ostateczny charakter wpływ ma jedynie 15-20 z nich. Przykładem takiej substancji jest m.in. kwas izowalerianowy, którego odpowiednie stężenie decyduje o tym, iż pomidor w smaku wydaje się być znacznie słodszy niż sugerowałaby to zawarta w nim ilość węglowodanów (K. Szymczak, 2015). Za czerwoną barwę pomidorów odpowiada z kolei zawarty w nich naturalny barwnik – likopen, który oprócz zdolności koloryzujących posiada także liczne właściwości prozdrowotne.
Przetwory z pomidorów bogate są w tokoferole, substancje odżywcze i witaminy. Zawierają również duże stężenie kwasu foliowego oraz innych mikroelementów – związków fenolowych, kwasu askorbinowego i pantotenowego. W porównaniu do świeżych owoców pomidorów większe walory odżywcze posiadają ich formy suszone (np. pomidory w zalewie z oliwy z oliwek). Stanowią one wartościowe źródło potasu, magnezu i cynku; kryją w sobie ponadto witaminę K, A i C oraz witaminy z grupy B – m.in. B1, B2 i B6.
Za najistotniejszy związek obecny w składzie pomidorów uznaje się likopen. Wspomniany wcześniej barwnik w formie trans występuje w największej ilości w świeżych warzywach, a jego stężenie w surowicy krwi jest zmienne i zwiększa się po spożyciu pomidorów przetworzonych – najlepiej gotowanych, ale także w przecierach, koncentratach, keczupach, zupach, sosach i sokach pomidorowych. Maksymalna jego ilość w organizmie osiągnięta zostaje pomiędzy 24. a 48. godziną od spożycia (J. W. Erdman i in., 1993; Z. Zdrojewicz, 2016).
Pomidory cechuje ponadto znacząca niskokaloryczność i niewielki wskaźnik indeksu glikemicznego. Porcja 100g warzywa dostarcza do organizmu zaledwie ok. 17 kcal i 15 jednostek IG i przyczynia się do utrzymania zdrowego stylu życia i prawidłowego funkcjonowania całego ustroju ciała ludzkiego.
Wzrastający poziom konsumpcji pomidorów i ich przetworów spowodował m.in. wzrost świadomości konsumentów na temat zdrowego stylu życia i właściwych zasad odżywiania. Zawarty w pomidorach likopen wpływa m.in. na równowagę hormonalną i odporność organizmu. Ponadto badania typu in vitro przeprowadzone z jego udziałem, potwierdzają jego antyoksydacyjny, przeciwutleniający potencjał, zdolność obniżania poziomu złego cholesterolu (LDL) we krwi i zapobiegania chorobom układu krążenia. Zdaniem naukowców karotenoid wykazuje także działanie przeciwnowotworowe – zwalcza ogniska przerzutowe, hamuje zdolność namnażania i podziału komórek nowotworowych – np. w leczeniu raka płuc czy szyjki macicy. Przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych badania świadczą o tym, iż regularne spożywanie pomidorów zmniejsza także ryzyko zachorowalności mężczyzn na raka prostaty. W trakcie próby, dokonanej na grupie 47 tys. dorosłych mężczyzn, wykazano, że spożywanie od 2 do 4 porcji surowych pomidorów dziennie skutkuje obniżeniem ryzyka zachorowania na nowotwór prostaty o 26% - tj. w porównaniu z grupą, która tych warzyw w ogólnie nie spożywała (S. B. Kritchevsky, 2000; Z. Zdrojewicz, 2016). Uważa się więc, że likopen hamuje rozwój nowotworów jednocześnie na kliku poziomach biologiczno-metabolicznych organizmu, zwłaszcza w fazie wzrostu biocząsteczek komórkowych i DNA. Likopen – w porównaniu do innych karotenoidów – charakteryzuje również się znacznie szybsze możliwości eliminowania tzw. wolnych rodników tlenowych.
Do prozdrowotnych właściwości pomidorów zaliczyć można również fakt, iż są one cennym źródłem mikroskładników w przypadku naturalnej suplementacji witamin – posiłki z ich wykorzystaniem pokrywają 50-120% dziennego zapotrzebowania na witaminę C, 10-30% witaminy A i ok. 125 witaminy E (A. Raffo i in., 2006; E. Gwóźdź, 2015). Istotnym składnikiem pomidora są także substancje współtworzące pomocny w procesie odchudzania błonnik pokarmowy, występujący głównie w jego skórce i w nasionach.
Zaobserwowane przez badaczy i udowodnione przez dietetyków prozdrowotne właściwości pomidorów przyczyniły się wzrostu produkcji i spożycia tych warzyw. Współcześnie są także one integralnym elementem tzw. piramidy prawidłowego żywienia i składnikiem zdrowych, pełnowartościowych posiłków (w tym diet roślinnych).
Owoce pomidora znajdują wszechstronne zastosowanie w gastronomii i przetwórstwie żywności. Według danych statystycznych w 2012 roku poziom całkowitego spożycia warzyw i ich przetworów wynosił blisko 59,5 kg w przeliczeniu na jednego, dorosłego mieszkańca. Pomidor stanowił 9,84 kg tej wartości, co świadczy o poziomie konsumpcji tego warzywa w kraju (M. Trajer i in., 2013; E. Gwóźdź, 2017).
Pomidory są dziś nieodzownym składnikiem diety wegetariańskiej oraz wielu charakterystycznych dań i potraw kulinarnych pochodzących z różnych rejonów świata – m.in. klasycznej zupy pomidorowej właściwej dla kuchni polskiej, oryginalnego, amerykańskiego ketchupu czy sosu pomidorowego jako podstawowej bazy pizzy włoskiej.
Źródła:
1. R. Korzeniowska–Ginter, A. Ocieczek, K. Sarwa, Wykorzystanie kulinarne pomidorów i przetworów pomidorowych w aspekcie właściwości prozdrowotnych, Bromat. Chem. Toksykol. – XLIV, 2011, 3, str. 1015 – 1018. WorldCat
2. E. Gwóźdź, P. Gębczyński, Prozdrowotne właściwości owoców pomidora i jego przetworów, Med Rodz 2015; 4(18): 186-188. Czytelnia Medyczna
3. E. Gwóźdź, P. Gębczyński, Owoce pomidora źródłem karotenoidów, Med Rodz 2017; 20(3): 211-214. Czytelnia Medyczna
4. Z. Zdrojewicz, E. Pachura, P. Pachura, Działanie lecznicze owoców pomidora zwyczajnego, Post Fitoter 2016; 17(1): 44-48. Polska Platforma Medyczna
5. K. Szymczak, R. Bonikowski, J. Kałużna-Czaplińska, Pomidor zwyczajny – tajemnica smaku, VI Sympozjum „Naturalne i syntetyczne produkty zapachowe i kosmetyczne” – Łódź, 2015.
6. S.B. Kritchevsky, A.J. Bush, M. Pahor i wsp. Serum carotenoids and markers of inflammation in nonsmokers. Am J Epidemiol 2000; 152:1065-71. PubMed
7. J.W. Erdman, T.L. Bierer, E.T. Gugger, Absorption and transport of carotenoids. Ann NY Acad Sci 1993; 691:76-85. PubMed
8. K. Bogacz, Pomidor – idealne źródło witamin, substancji odżywczych i prozdrowotnych. Pomidor - owoc czy warzywo? Przem Ferm Owoc-Warz 2011; 7: 34-35. Baza Agro
9. H. Dmochowska, Rocznik Statystyczny Rolnictwa. ZWS, Warszawa 2014: 3-417.
10. M. Trajer, M. Dyngus, Krajowa produkcja, spożycie oraz promocja owoców i warzyw. Biul Inf ARR 2013; 3: 14-25.
11. A. Raffo, G. La Malfa, V. Fogliano, et al.: Seasonal variations in antioxidant components of cherry tomatoes. Journal of Food Composition and Analysis 2006; 19: 11-19.
KONTAKT
+48 512 160 560
kontakt@heroes-diet.pl
pomoc@heroes-diet.pl
Kalkulator BMI
Kalkulator Kalorii
Kalkulator Wody
Kalkulator Tkanki Tłuszczowej
Blog
NASI PARTNERZY:
Bee.pl Bionaturalfit Bellita Adidas Przyjaciele kawy Bielenda professional MMSPORT YourSkin shop Sięgaj po zdrowie Muscle Power Crispy Natural Cup&You Kaja Sport Hemp Now Medica Group Shaman ElektroGuru ETA Sklep Budujmase DUSHKA Wolt Pyszneeko Arkana Smaku i-Apteka SuperMenu ManuCafe ManuTea Moya Matcha Centersport.pl Dietly Natura House Helion Macrovita Anwen OCLEAN Krokusowe Limonka Shop Kontri iRobot Bonprix NOX Nails Outshopping.pl Stadler Form OCTO Chocolate Iglaco.com FoodSaver Avans Primate MójCatering Breville Biovena Health Trec Notino MaczFit Desigual tołpa Semilac Sportfood Muscat Erli VISSAVI Drogeria OLMED Italian Fashion Betteryou Baby&Travel Biuronimo Golden Fox CBD Sportroom Marbo-Sport Hairstore Czajownia Regdos CzaryMary.pl Biogo.pl