Czy soja jest zdrowa?

Soja to jeden z bardzo kontrowersyjnych produktów spożywczych dostępnych na rynku. Jej spożywanie wiąże się z wieloma wątpliwościami i niedomówieniami. Dlatego warto raz na zawsze rozwiać wszelkie wątpliwości i zapoznać się z najważniejszymi informacjami dotyczącymi soi i jej właściwości. 

Soja - najważniejsze informacje 

Soja to bardzo popularna roślina na całym świecie. Jej ziarno od tysięcy lat było podstawowym składnikiem wielu dań orientalnych. Soja w pewien sposób łączy w sobie właściwości mięsa z miko- oraz makroelementami roślin. 

Jej dużym atutem jest stosunkowo wysoka zawartość białka, która sięga do około 34%, natomiast tłuszcze stanowią około 18% (połowa z nich to tłuszcze nienasycone, które skutecznie przeciwdziałają miażdżycy).  

Soja w swoim składzie zwiera też błonnik, który jest usprawnia trawienie i obniża poziom cholesterolu, a także potas, odpowiedzialny za prawidłową pracę serca, wapń skuteczny przy osteoporozie, fosfor, wpływający na stan kości i zębów, magnez mający pozytywny wpływ dla układu nerwowego oraz żelazo, które jest znaczącym składnikiem hemoglobiny. 

Soja - kaloryczność 

Ziarna soi są bardziej kaloryczne niż np. groch czy fasola. 100 g dostarcza około 385 kcal. Tak wysoka kaloryczność wynika w dużej mierze ze znaczącej zawartości tłuszczu. 

Warto też wspomnieć, że stosunek kwasów jednonasyconych i wielonasyconych do kwasów nasyconych jest bardzo korzystna w przypadku soi niż różnych produktów mięsnych. 

Jakie są właściwości zdrowotne soi?

Liczne badania dowiodły, że spożywanie soi może mieć dość znaczące korzyści dla naszego zdrowia. Specjaliści wskazują, że istnieje pewna zależność pomiędzy regularnym spożywaniem soi, a mniejszą zachorowalnością na niektóre nowotwory. 

W soi zawarte są także izoflawony, które mają działanie kardioprotekcyjne i skutecznie redukują ryzyko wystąpienia różnych chorób układu sercowo - naczyniowego m.in. choroby wieńcowej. Izoflawony pomagają też kontrolować ciśnienie tętnicze krwi, wspomagają proces metaboliczny tłuszczów oraz obniżają poziom cholesterolu. 

Soja ma także duże znaczenie w profilaktyce osteoporozy. Związki w niej zawarte zwiększają gęstość kości, co ma szczególne znaczenie przede wszystkim u kobiet, które są w okresie menopauzy. Zawarte w soi fitoestrogeny łagodzą też takie objawy jak drażliwość, nerwowość, uderzenia gorąca, nadpotliwość, problemy ze snem, czy nietrzymanie moczu. 

Soja a cukrzyca

Według wielu przeprowadzonych badań, peptydy sojowe wykazują duże działanie przeciwcukrzycowe. Substancje tego typu przyczyniają się do poprawy metabolizmu glukozy, a także zwiększają jej wychwyt. Naukowcy podjęli się także badań przy wykorzystaniu specjalnej klamry hiperglikemicznej, które wykazały, że stosowanie diety sojowej znacznie zmniejsza wydzielanie insuliny. Z kolei niskimi poziom wydzielania insuliny, może zmniejszyć odporność na insulinę i pomóc utrzymać właściwy poziom glikemii. 

Kontrowersje związane ze spożywaniem soi 

Chociaż udało się wymienić wiele zalet i pozytywnych właściwości soi dla naszego zdrowia, jest to roślina, z którą wiąże się wiele kontrowersji. Przede wszystkim przeprowadzono wiele badań naukowych, które jednoznacznie wskazują negatywne działanie soi na tarczyce. Wszystko dlatego, że są w niej zawarte takie substancje, które skutecznie utrudniają proces przyswajania jodu pochodzącego z pożywienia. Ponadto warto zaznaczyć, że soja zaburza także przyswajanie lewotyroksyny pochodzącej z przewody pokarmowego. 

Przeprowadzono także różne badania, których wyniki wskazały istniejącą korelację pomiędzy przyjmowaniem soi przez dzieci, a występowaniem u nich chorób autoimmunologicznych tarczycy w późniejszym wieku. 

Soja w swoim składzie posiada też kwas fitynowy, którego nadmiar prowadzi do problemów z wchłanianiem poszczególnych składników mineralnych np. wapnia, magnezu. Częste sięganie po różne produkty sojowe może doprowadzić do niedoborów tych minerałów. 

Roślina ta może też uczulać. Dlatego osoby cierpiące na jakiekolwiek alergie, powinny zachować duża ostrożność podczas jej przyjmowania. W literaturze można znaleźć informacje na temat 15 potencjalnie alergicznych białek sojowych, które dodatkowo są termostabilne, dlatego nawet odpowiednia obróbka nie doprowadzi do ich utraty. Warto jednak zaznaczyć, że naukowcy nieustannie prowadzą badania nad uzyskaniem w pełni hiperalergicznego ziarna soi.

Spożywanie soi przez mężczyzn 

Kolejną kwestią, która jest jedną z przyczyn kontrowersyjnego podejścia do soi jest jej nienajlepszy wpływ na mężczyzn. Roślina ta posiada w swoim składzie fitoestrogeny, które mają podobną budowę chemiczną do żeńskich hormonów płciowych. Co prawda znajdują się one naturalnie w organizmie męskim, jednak ich nadmiar może mieć bardzo niekorzystne działanie i m.in. prowadzić do ginekomastii czyli zwiększenia się tkanki sutka czy nawet pogorszenia jakości nasienia. 

Wpływ soi na mężczyzn stał się tematem wielu publikacji naukowych. Specjaliści wskazują, że soja mogłaby stać się groźna dla mężczyzny, jeśli decydowałby się on na jej przyjmowanie codziennie w bardzo dużych ilościach. 

Badania naukowe nie dostarczają jednak dokładnych i jednoznacznych wyników, dlatego zdaniem naukowców soje tak jak i inne produkty spożywcze trzeba przyjmować z umiarem i urozmaicać dietę o nowe składniki odżywcze, które pozwolą bardziej zbilansować pożywienie i osiągnąć lepszy efekt. 

Czy więc soja jest zdrowa czy nie?

Mimo licznych spekulacji i kontrowersji, należy podkreślić, że działanie soi na nasz organizm jest w dużej mierze pozytywne, z uwagi na jej właściwości odżywcze. Jednak wiele zależy przede wszystkim od tego jakie ilości się spożywa, a także od wieku oraz płci. 

Bardzo ważną kwestią jest bez wątpienia ograniczenie ilości produktów sojowych w diecie dzieci. Za to kobiety w okresie menopauzy bez obawy mogą po nią sięgać częściej. 

Osoby, które spożywają duże ilości soi muszą też pamiętać o przyjmowani wystarczających ilości jody np. pod postacią soli jodowanej. Należy też tak układać menu, aby jeść produkty sojowe z dodatkiem warzyw oraz owoców. Taki postępowanie pozwoli skutecznie zneutralizować zbyt duże ilości kwasu fitynowego, dzięki czemu nie wpłynie on bardzo znacząco na proces przyswajania cynku oraz żelaza, a przyniesie wiele innych korzyści zdrowotnych. 

Rośliny strączkowe to grupa roślin, które zdecydowanie warto wprowadzać do swojej codziennej diety z uwagi na ich bogate właściwości zdrowotne. Jednak w razie wystąpienia jakichkolwiek reakcji niepożądanych czy problemów po spożyciu soi, warto skontaktować się z lekarzem. 

Źródła:

1. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/soja-dla-mezczyzn-jesc-czy-nie-jesc/
2. https://www.doz.pl/czytelnia/a16296-Soja__czy_jest_zdrowa
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24473985/