Kozieradka: Zioło o imponujących właściwościach zdrowotnych

Kozieradka jest ziołem od dawna stosowanym w medycynie alternatywnej. Jest używana zarówno jako zioło, jak i przyprawa w kuchni indyjskiej, północnoafrykańskiej oraz bliskowschodniej. Jej świeże i suszone liście mogą być wykorzystywane jako dodatek do potraw takich jak sosy, curry, zupy oraz dana warzywne.

Zioło to może mieć wiele właściwości zdrowotnych.

W tym artykule wyjaśniamy wszystko, co musisz wiedzieć o kozieradce, w tym o jej składnikach odżywczych, zaletach, skutkach ubocznych oraz zastosowaniach.

Co to jest kozieradka?

Kozieradka ( Trigonella foenum-graecum ) to zielona roślina jednoroczna. Należy do rodziny bobowatych Fabaceae . Ma około 60-90 cm wysokości, zielone liście, małe białe kwiaty i strąki zawierające małe, złotobrązowe nasiona.

W medycynie ajurwedyjskiej i chińskiej była używana do wielu wskazań, w tym do wspomagania trawienia oraz jako ogólny środek wzmacniający metabolizm i zdrowie.

W ostatnim czasie stała się powszechnie używaną przyprawą domową oraz środkiem zagęszczającym. Można ją również znaleźć w produktach takich jak mydło czy szampon.

Fakty żywieniowe

Jedna łyżeczka (3.7 grama ) całych nasion zawiera 12 kcal oraz kilka innych składników odżywczych:

Wysoka zawartość błonnika w stosunku do pozostałych węglowodanów oraz minerałów: żelaza, wapnia, magnezu i manganu sprawia, że kozieradka ma dość zdrowy profil składników odżywczych.

Wpływ kozieradki na produkcję mleka u matki

Pomimo faktu, że mleko matki jest najlepszym pożywieniem dla prawidłowego rozwoju dziecka, niektóre kobiety mogą mieć trudności z wytworzeniem jego wystarczającej ilości.

Chociaż leki mlekopędne stosowane w celu zwiększenia produkcji mleka są skuteczną, powszechnie stosowaną metodą, to kilka badań naukowych sugeruje, że herbatka z kozieradki może być bezpieczną, naturalną alternatywą.

Przykładowo jedno badanie, w którym wzięło udział 66 matek karmiących. Podzielonych losowo na trzy równe grupy. Matkom będącym w pierwszej z nich codziennie podawano herbatkę ziołową zawierającą kozieradkę. Kobiety z drugiej grupy otrzymywały placebo, natomiast te z trzeciej stanowiły grupę kontrolną. W wyniku tych badań stwierdzono, że objętość odciąganego mleka u matek spożywających herbatkę z kozieradką wzrosła do 73 ml, w porównaniu do 34 ml w pozostałych dwóch grupach.

Metaanaliza pięciu badań, którą wykonano w 2018 roku wykazuje, że w czterech z pięciu badań spożywanie kozieradki istotnie zwiększyło ilość produkowanego mleka w porywaniu z grupą placebo.

Wprawdzie powyższe badania mogą być zachęcające do przetestowania kozieradki jako środka mlekopędnego, to zachęcamy do omówienia wszelkich obaw oraz przyczyn problemów z laktacją z położną lub swoim lekarzem.

Wpływ kozieradki na poziom testosteronu

Testosteron jest męskim hormonem o szerokim spektrum działania na organizm. Odpowiada między innymi za:

Niektórzy mężczyźni mogą zdecydować się na suplementację kozieradką w celu zwiększenia poziomu testosteronu. Co na to badania?

W jednym z nich grupa 30 wytrenowanych mężczyzn w wieku studenckim została przydzielona w sposób losowy do dwóch grup. Jedna z nich przyjmowała 500 mg kozieradki raz dziennie przez 8 tygodni, natomiast druga placebo w tej samej dawce przez identyczny okres czasu. Chociaż mężczyźni, którzy przyjmowali placebo doświadczyli niewielkiego spadku testosteronu, to grupa suplementująca kozieradkę odnotowała wzrost oraz 2% redukcję tkanki tłuszczowej.

Metaanaliza badań opublikowanych na temat kozieradki i innych suplementów ziołowych wykazała, że z siedmiu wszystkich badań  dotyczących kozieradki przeprowadzonych na ludziach, cztery wykazały poprawę poziomu testosteronu. Natomiast wyniki pozostałych trzech badań były niejednoznaczne.

Podsumowując, potrzeba więcej badań, aby określić ostateczny wpływ kozieradki na poziom testosteronu. Dotychczasowe badania są niewielkie, a wiele z nich było wspierane przez producentów suplementów z kozieradką.

Może pomóc kontrolować cukrzycę i poziom cukru we krwi

Kozieradka może wspomóc osoby zmagające się ze stanami metabolicznymi takimi jak cukrzyca.

Wpływ suplementacji sproszkowaną mieszanką trzech roślin leczniczych – nasion jamun, nasion kozieradki oraz gorzkiej tykwy zbadano u 60 nieinsulinozależnych mężczyzn z cukrzycą. Zostali oni podzieleni na dwie grupy ( po 30 osób każda ). Pierwsza część badanych otrzymywała surową,  sproszkowaną mieszankę tych roślin w postaci kapsułek. Druga grupa przyjmowała tą samą mieszankę w postaci słonych herbatników. Przez pierwsze 1,5 miesiąca każdemu badanemu podawano 1 gram wymienionej mieszanki, a następnie przez kolejne 1,5 miesiąca 2 gramy. W wyniku tego badania stwierdzono, że 2 gramy sproszkowanej lub ugotowanej mieszanki roślin leczniczych ( w tym kozieradki ) może pomóc obniżyć poziom glukozy we krwi.

W innym badaniu osoby z cukrzycą przyjmowały kozieradkę, w wyniku czego doświadczyły 13,4% obniżenia cukru we krwi 4 godziny po spożyciu.

W wyniku metaanalizy badań klinicznych ze stycznia 2014 również potwierdzono korzystny wpływ nasion kozieradki na kontrolę glikemii u osób chorych na cukrzycę. Autorzy podkreślają jednak, że należy wykonać szersze badania z użyciem kozieradki, aby dostarczyć więcej dowodów na jej skuteczność w tym aspekcie.

Inne korzyści zdrowotne kozieradki

Tak jak wspomnieliśmy na początku – kozieradka była stosowana w leczeniu wielu różnych chorób. Jednak wiele z tych zastosowań nie została wystarczająco dobrze przebadana, aby wyciągnąć mocne dowody na jej skuteczność. Wstępnie przeprowadzone badania nad kozieradką sugerują jednak, że może ona okazać się pomocna w:

Bezpieczeństwo oraz skutki uboczne związane ze stosowaniem kozieradki

Stosowanie leków pochodzenia roślinnego przy jednoczesnym łączeniu ich z preparatami syntetycznymi może doprowadzić do interakcji, zarówno tych korzystnych jak i niekorzystnych kończących się pojawieniem efektu toksycznego. Jeżeli chodzi o interakcje, to trzeba mieć też na uwadze fakt, że kozieradka może zakłócać działanie leków przeciwzakrzepowych.

Do innych mniej dokuczliwych lub niepotwierdzonych skutków ubocznych kozieradki należą:

Badania na zwierzętach sugerują również, że bardzo wysokie dawki kozieradki mogą doprowadzić do bardzo licznych skutków ubocznych tj. uszkodzenie DNA, problemów neurologicznych czy zwiększonego ryzyka poronienia.

Ze względu na brak badań nie ustalono bezpieczeństwa stosowania kozieradki u dzieci oraz osób w ciąży.

Jak stosować kozieradkę?

Suplementy z kozieradki są wytwarzane z jej sproszkowanych nasion lub jako ekstrakty z całych nasion dostępne w postaci płynnej. Obie  wymienione formy można kupić w Internecie, sklepach z suplementami, sklepach ze zdrową żywnością lub drogeriach detalicznych.

Suplementy należy przyjmować przed posiłkiem lub podczas posiłku, ponieważ kozieradka pomaga kontrolować poziom cukru we krwi.

Nie ma ogólnych zaleceń co do dawki stosowania kozieradki w jakiejkolwiek formie. Zawsze postępuj zgodnie z instrukcjami dawkowania znajdującymi się na etykiecie produktu. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Podsumowanie

Kozieradka to zioło od dawna stosowane w medycynie alternatywnej. Biorąc pod uwagę wszystkie zgromadzone w tym artykule dowody możemy śmiało stwierdzić, że kozieradka może okazać się pomocna w zakresie kontroli i obniżania poziomu cukru we krwi, zwiększenia produkcji mleka u matek karmiących oraz zwiększenia poziomu testosteronu.

Ponadto wstępnie możemy założyć, że roślina ta może okazać się pomocna również w obniżaniu poziomu cholesterolu, zmniejszeniu dokuczliwych objawów zgagi czy redukcji stanów zapalnych.

Przyjmując kozieradkę należy zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do suplementu, a w razie wątpliwości skontaktować się ze swoim lekarzem lub farmaceutą.

Źródła:
1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12611558/
2. Magdalena Kilar, Janusz Kilar, Henryk Różański Wykorzystanie kozieradki pospolitej (Trigonella foenum-graecum L.) w zielarstwie i fitoterapii.
3. https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171324/nutrients
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21261516/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6407704/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11370345/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16379570/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3286242/
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3901758/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19051589/
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8457534/