Jak nie przytyć po rzuceniu palenia?

Nadmierne przybieranie na wadze po rzuceniu palenia to jeden z najpowszechniejszych mitów związanych z walką ze szkodliwym nałogiem. Poniższy artykuł uzasadnia jednak prawdziwość tej hipotezy i wyjaśnia, jak nie przytyć po zakończeniu kuracji antynikotynowej i rezygnacji z palenia papierosów.

Palenie tytoniu a przyrost masy ciała

Interesujące okazują się być wyniki badań przeprowadzonych przez Zakład Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu wśród 409 dziewcząt w wieku 16-18 lat. Jak wskazują dane przygotowane i opracowane przez autorów ankiety badawczej, dziewczęta o prawidłowej masie ciała (35,7%) częściej nie paliły papierosów, niż dziewczęta ze stwierdzoną niedowagą (10,0%) lub z otyłością i nadwagą (5,4%). Dziewczęta z niedowagą (3,2%) sięgały po papierosy okazjonalnie, nastolatki o prawidłowej masie ciała wypalały z kolei od 1 do 5 papierosów dziennie (9,1%), natomiast dziewczęta z nadwagą lub otyłością (2,7%) paliły więcej i częściej - zazwyczaj około 5-10 papierosów w ciągu dnia (E. Piotrowska i in., 2009). Uzyskane wyniki pozwoliły naukowcom wywnioskować, iż złe nawyki żywieniowe i stosowanie używek (w tym nikotyny) powodują, że już we wczesnych okresach życia problem nadwagi i otyłości narasta, a palenie papierosów wzmaga przyrost masy ciała.

Zaprzestanie palenia tytoniu a masa ciała ludzkiego

Szacuje się, że rokrocznie otyłość jest przyczyną od 5% do 15% zgonów w Stanach Zjednoczonych. Za znacznie więcej, tj. 18% zgonów, odpowiada nałóg palenia tytoniu (S. T. Stewart i in., 2010). Badania dowodzą także, że w ciągu ostatniego trzydziestolecia w związku z ograniczeniem palenia tytoniu nastąpiła znaczącą poprawa zdrowia społeczeństw - m.in. wśród populacji USA (S. T. Stewart i in., 2010). Całkowite wyeliminowanie szkodliwego nałogu mogłoby, zdaniem naukowców, zwiększyć oczekiwaną długość życia populacji nawet o roku lub dwa lata. Otyłość i palenie papierosów wpływają więc nie tylko na poziom umieralności społeczeństw, ale i jakość życia jednostek. Nikotyna jest bowiem jednym z czynników stymulujących rozwój chorób układu krążenia, schorzeń przewlekłych i nowotworów (m.in. płuc), a towarzysząca jej otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu drugiego i prowadzić może do zwyrodnienia stawów. Według amerykańskich naukowców wynikiem wyeliminowania zarówno palenia tytoniu, jak i otyłości byłoby zwiększenie oczekiwanej długości życia pacjentów średnio o 3,76 roku, a wraz z korzystną zmianą jego jakości - o 5,16 roku (S. T. Stewart i in., 2010). Mimo, że środowiska akademickie mają świadomość, iż całkowite wyeliminowanie behawioralnych czynników ryzyka, jakim jest m.in. nałóg nikotynowy, nie jest możliwe, ich zdaniem nawet niewielkie ograniczenie palenia tytoniu i zmniejszenie masy ciała przez poszczególne jednostki może wywrzeć istotny wpływ na zdrowie całej populacji. Skuteczne interwencje i skrupulatne działania pozwolą wówczas przeciwdziałać czynnikom leżącym u podłoża nadwagi i otyłości - także w momencie rezygnacji z nałogu.

Jak nie przytyć po rzuceniu palenia?

Mimo że zaprzestanie palenia w istotny sposób obniża ryzyko wystąpienia nie tylko chorób sercowo-naczyniowych, ale również nowotworów i innych schorzeń będących następstwem tego nałogu, prowadzić może do zwiększenia masy ciała byłego palacza. Osobę tę definiuje się zazwyczaj jako osobę, która paliła papierosy w przeszłości, ale w czasie rzeczywistym rzuciła palenie i aktualnie nie sięga po produkty nikotynowe. Aby byli palacze prowadzili zdrowszy tryb życia, obejmujący zarówno niepalenie, zadowalający poziom aktywności fizycznej, prawidłowy poziom masy ciała i właściwie zbilansowaną dietę, ważne jest wprowadzanie szczególnych zmian w dotychczas prowadzonym trybie życia. W przeciwnym razie - mimo definitywnego porzucenia nałogu palenia papierosów - organizm będzie bardziej podatny na ryzyko zachorowalności na choroby przewlekłe i zacznie gromadzić zbędną tkankę tłuszczową, która z czasem przybierze formę nadwagi lub w konsekwencji doprowadzi jednostkę do stanu otyłości. Poniżej prezentujemy szereg zasad, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie o to, jak utrzymać prawidłową sylwetkę i nie przytyć po rzuceniu palenia.

Zjawisko tycia w wyniku rzucenia palenia ma charakter osobniczy, jednostkowy. Nadwaga dotyczy wówczas częściej byłych palaczy po 40. roku życia niż osób w wieku 20-40 lat oraz osób prowadzących bierny i/lub siedzący tryb życia. Czynnikiem decydującym o ewentualnym, niepożądanym wzroście masy ciała jest metoda walki z nałogiem - palacze korzystający ze specjalistycznych leków wspierających proces rzucania palenia i preparatów antynikotynowych mają większą szansę osiągnięcia pozytywnych rezultatów terapii, odczuwają także mniejszy głód nikotynowy, dzięki czemu również rzadziej podjadają. Należy ponadto pamiętać, by detoksu nikotynowego nie łączyć bezpośrednio z dietą odchudzającą - obie kuracje są w połączeniu bowiem nieefektywne i istnieje ryzyko, iż palacz odczuwający zarówno głód pokarmowy, jak i nikotynowy, szybciej sięgnie po kaloryczny posiłek lub kolejnego papierosa.

Osoby rezygnujące ze szkodliwego nałogu przybierają na wadze, ponieważ zawarta w papierosach nikotyna znacząco przyspiesza ich metabolizm oraz zmniejsza apetyt. Po ograniczeniu podaży tej substancji do organizmu, dzieje się rzecz odwrotna - w wyniku odstawienia nikotyny procesy metaboliczne spowalniają, a chęć spożycia posiłku rośnie. Eliminacja dymu papierosowego i nikotyny powoduje również zaostrzenie możliwości percepcji zmysłowej - smaku i węchu, które stają się być bardziej podatne i wrażliwe na bodźce zewnętrzne.

Tyciu w momencie zaprzestania palenia tytoniu zapobiegają określone działania profilaktyczne:

Źródła:
1. Ewa Piotrowska, Alicja Żechałko-Czajkowska, Jadwiga Biernat, Jolanta Mikołajczak, Ocena wybranych cech stylu życia kształtujących stan zdrowia 16-18 letnich dziewcząt. Cz. 1. Stosowanie różnych diet, aktywność fizyczna, palenie papierosów i picie alkoholu, ROCZN. PZH 2009, 60, Nr 1, 51 - 57.
2. Susan T. Stewart, PhD, David M. Cutler, PhD, Allison B. Rosen, MD, ScD, Przewidywany wpływ otyłości i palenia tytoniu na oczekiwaną długość życia w Stanach Zjednoczonych, Kardiologia
po Dyplomie 2010; 9 (7): 12-26.
3. Dorota Kaleta, Teresa Makowiec-Dąbrowska, Kinga Polańska, Elżbieta Dziankowska-Zaborszczyk, Wojciech Drygas, Palenie tytoniu i inne negatywne zachowania zdrowotne wśród osób czynnych zawodowo, Medycyna Pracy 2009;60(1):7 – 14.