Czy wino tuczy?

Wpływ alkoholu na zdrowie człowieka to współczesny i bardzo kontrowersyjny temat. Badania dowodzą bowiem, że skutki spożywania alkoholu zależą od spożytej dawki (1). Wynika z nich, iż osoby spożywające umiarkowane porcje alkoholu (12-5 g etanolu, tj. jeden drink dziennie w przypadku kobiet, a od jednego do dwóch w przypadku mężczyzn) są mniej narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby metaboliczne, a także demencję. Spożywanie większych ilości alkoholu powodować mogą natomiast skutki odwrotne - etanol zwiększa m.in. ryzyko arytmii, chorób kardiologicznych oraz nowotworów sutka, jamy ustnej i przewodu pokarmowego. Istnieją również tezy mówiące o negatywnym wpływie alkoholu na przyrost masy tkanki tłuszczowej. W poniższym artykule odpowiadamy zatem na pytanie, czy alkohol - a przede wszystkim - wino - tuczy i w jaki sposób wpływa na zwiększenie całkowitej masy ciała.

Charakterystyka wina jako napoju alkoholowego

Wino to jeden z najpopularniejszych gatunków alkoholu na świecie. Stanowi on jeden z najważniejszych napojów alkoholowych na świecie, a jego spożycie - również w Polsce -  systematycznie wzrasta (13).

Wśród wyrobów winiarskich wyróżnia się ze względu na:

a. barwę: 

 

 

 

b. moc wina i zawartość alkoholu:

 

c. stężenie cukru: 

d. sposób konsumpcji: 

e. specjalne cechy jakościowe: 

 

f. rodzaj surowca:

g. kraj lub region pochodzenia (13).

Wino powstaje ze sfermentowanego soku winogronowego. Obecność poszczególnych związków chemicznych w składzie wina zależy z kolei od szczepu winorośli, środowiska, w jakim była roślina była uprawiana, sposobu fermentacji, dojrzewania wina oraz jego wieku (11). W zależności od rodzaju wino składa się głównie z wody (od 60% - ciężkie wina likierowe, do 90% - wina wytrawne), a pozostałe jego składniki stanowią alkohol etylowy (9-18%), cukry (0-16%) oraz składniki mineralne, kwasy organiczne, związki fenolowe, substancje białkowe, barwniki, aromaty, garbniki, gliceryna, witamina C oraz kompleks witamin z grupy B.

Wartość żywieniowa wina w diecie

Większość zawartych w winie kalorii pochodzi z alkoholu i zróżnicowanych ilości węglowodanów. Chociaż wino nie jest uznawane za rodzaj trunku a szczególnie wysokokalorycznego, nietrudno jest spożywać je w nadmiernych ilościach, co prowadzi w organizmie do zwiększonej podaży kalorii - kilka kieliszków dostarcza średnio 300 kcal, butelka około 600 kcal. Aby uniknąć nadwyżki kalorycznej, sięgając po kieliszek ulubionego wina, warto wybrać to o mniejszej wartości energetycznej. Zawartość kalorii w winie zależy bowiem od jego rodzaju - wina wytrawne (półsłodkie) zawierają mniejsze stężenie cukru oraz kalorii niż ich słodkie odpowiedniki, a najmniej kaloryczne są wina musujące. Poniżej przedstawiamy kaloryczność najpopularniejszych odmian win w przeliczeniu na porcję 148 ml napoju alkoholowego (2, 3, 4, 5): 

Wpływ wina na zdrowie człowieka

Pod względem prozdrowotnych właściwości szczególnie doceniane jest obecnie wino czerwone - gatunek ten zawiera korzystny dla zdrowia związek przeciwutleniający - resweratrol, który ma zdolności eliminowania ryzyka wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych (6). Badania naukowe dowodzą, że stosowanie diety śródziemnomorskiej - w tym spożycie umiarkowanych ilości czerwonego wina - nie tylko pozwala zadbać o zdrową, zbilansowaną dietę, ale również zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego i obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy (1). Należy jednak pamiętać, iż jedynie wino spożywane z umiarem ma dobroczynny wpływ na zdrowie, większe dawki są szkodliwe i mają szeroki zakres negatywnego działania na organizm ludzki (7).

Czy wino tuczy? Alkohol a przyrost masy

Picie dużych dawek alkoholu - zwłaszcza wysokokalorycznych gatunków win - może spowodować, że dostarczymy do organizmu znacznie więcej kalorii, niż ilość, jaką jesteśmy w stanie spalić. W przypadku nadmiernej podaży kalorii pochodzących z napojów alkoholowych oraz ograniczonych możliwości metabolicznych organizmu dochodzi do znacznego przyrostu masy ciała. Co więcej, wartość energetyczna dostarczana wraz z alkoholem stanowi tzw. “puste kalorie”. Dzieje się tak, iż większość spożywanych przez człowieka trunków alkoholowych nie dostarcza do organizmu znacznych ilości witamin, składników mineralnych czy substancji odżywczych.

Napoje alkoholowe, w tym wino - wzmagają apetyt i łaknienie oraz silnie pobudzają przemianę materii, podrażniając przy tym błony śluzowe układu pokarmowego (głównie żołądka), a także prowadzą do powstawania nadżerek i wrzodów, schorzeń wątroby, trzustki i żylaków przełyku.

Ponadto w trakcie procesów trawiennych i metabolicznych ciało człowieka zużywa wówczas w pierwszej kolejności - zamiast rezerw energetycznych czy tłuszczowych - alkohol, magazynując przy tym pozostałe składniki pokarmowe w postaci tkanki tłuszczowej (8). O gwałtownym przyroście całkowitej masy ciała decydować może również niska jakość ogólna stosowanej diety. Niezdrowe nawyki żywieniowe prowadzą do sytuacji w której jednostka sięga po produkty charakterystyczne dla diety ubogiej w wartości odżywcze. Nieprzypadkowo dieta osób uzależnionych od alkoholu bądź sięgających po niego znacznie częściej jest mniej zbilansowana i niezdrowa (9, 10).

Kluczowa w niniejszym artykule jest więc odpowiedź na pytanie: czy wino tuczy? Owszem - tuczy, gdy jest spożywane w dużych ilościach. Choć sięgnięcie od czasu do czasu po jeden lub dwa kieliszki z winem prawdopodobnie nie doprowadzi do uzyskania nadmiernej masy ciała, warto po ulubiony alkohol pić z umiarem i w wersji możliwie jak najmniej kalorycznej. Jak dowodzą badania, tylko umiarkowane spożycie wina wpływa pozytywnie na organizm: w przypadku mężczyzn najodpowiedniejszą dawką są około dwie lampki wina (ok. 30 g), dla kobiet - jedna lampka, nie więcej niż 20 g (11, 12).
 

Źródła:
1. Michał Wiciński, Agnieszka Soroko, Piotr Niedzwiecki, Katarzyna Ciemna, Bartosz Malinowski, Elżbieta Grześk, Katarzyna Szadujkis-Szadurska, Wpływ alkoholu na wybrane jednostki chorobowe. Wino czerwone – fakty i mity. Przegląd badań klinicznych (według EBM), Współczesne kierunki działań prozdrowotnych, red. A. Wolska-Adamczyk, WSIiZ, Warszawa 2015.
2. Alcoholic beverage, wine, table, white, Chardonnay.  FoodData Central Data Types https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174110/nutrients 
3. Alcoholic beverage, wine, table, white, Sauvignon Blanc. FoodData Central Data Types https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/173201/nutrients 
4. Alcoholic Beverage, wine, table, red, Pinot Noir. FoodData Central Data Types https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174835/nutrients
5. Alcoholic Beverage, wine, table, red, Cabernet Sauvignon. FoodData Central Data Types https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174833/nutrients 
6. Bertelli AA, Das DK. Grapes, wines, resveratrol, and heart health. J Cardiovasc Pharmacol. 2009 Dec;54(6):468-76.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19770673/ 
7. Chiva-Blanch G, Arranz S, Lamuela-Raventos RM, Estruch R. Effects of wine, alcohol and polyphenols on cardiovascular disease risk factors: evidences from human studies. Alcohol Alcohol. 2013 May-Jun;48(3):270-7.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23408240/ 
8. Cederbaum AI. Alcohol metabolism. Clin Liver Dis. 2012;16(4):667-685. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3484320/ 
9. Scott S, Muir C, Stead M, Fitzgerald N, Kaner E, Bradley J, Wrieden W, Power C, Adamson A. Exploring the links between unhealthy eating behaviour and heavy alcohol use in the social, emotional and cultural lives of young adults (aged 18-25): A qualitative research study. Appetite. 2020 Jan 1;144:104449. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31520670/ 
10. Fawehinmi TO, Ilomäki J, Voutilainen S, Kauhanen J. Alcohol consumption and dietary patterns: the FinDrink study. PLoS One. 2012;7(6):e38607. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3373562/ 
11. Jolanta Błaszczyk, Monika Kucharczyk, Przemysław Seruga, Agnieszka Piekara, Sylwia Zimny, Małgorzata Krzywonos, Właściwości zdrowotne wina, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2016 nr 461. 
12. Myśliwiec R., Winorośl i wino, Warszawa, 2006. 
13. M. Miśniakiewicz, J. Ptasińska, Analiza jakości wina dostępnego na polskim rynku, Zeszyty Naukowe UE w Krakowie, 2008, nr 781.