Czy cynamon jest zdrowy?

Zioła i przyprawy korzenne powinny być niezwykle ważnym elementem w diecie każdego człowieka. Ich zaletą nie są jedynie walory smakowe lub aromatyczny zapach, ale również wartościowy skład chemiczny obfitujący w korzystne dla zdrowia substancje czynne. Jedną z dotychczas niedocenianych pod względem właściwości leczniczych przypraw jest cynamon. W poniższym artykule wyjaśniamy, czy cynamon jest zdrowy i jak jego spożycie wpływa na kondycję zdrowotną organizmu ludzkiego.

Charakterystyka cynamonu jako przyprawy korzennej i jego zastosowanie

Cynamon pozyskiwany jest z kory drzew cynamonowca (z łac. Cinnamomum). Jest to rodzaj wiecznie zielonych, aromatycznych krzewów i drzew, które należą do rodziny wawrzynowatych (Lauraceae). Za charakterystyczny zapach cynamonu odpowiadają zawarte w gruczołach całej rośliny związki i olejki eteryczne: aldehyd cynamonowy (wpływa on również na specyficzny, lekko pikantny smak cynamonu) i eugenol. Liście cynamonowca mają jajowato-eliptyczny kształt z ostro zakończonym wierzchołkiem, górne są błyszczące, zielone lub żółte, a te położone niżej - nieprzeźroczyste i zdecydowanie jaśniejsze.

Cynamon stanowi jedną z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych przypraw korzennych. Stosowany był już w czasach starożytnych przez ówczesnych Greków, Rzymian, Egipcjan, a także Hindusów i Chińczyków. Uznawany był za pokarm bogów, ceniony za walory smakowe oraz właściwości lecznicze - używano go do m.in. balsamowania ciała, jako kadzidło, antidotum na bóle mięśniowe i środek wzmacniający odporność w trakcie przeziębień. Cynamon poprawiał również aptetyt i pomagał w dolegliwościach układu pokarmowego. 

Współcześnie znanych jest ponad 250 gatunków cynamonu uprawianych na całym świecie (głównie w tropikalnych i subtropikalnych regionach Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej, oraz Azji, Oceanii i Australii), a jego kora - w zależności od odmiany gatunkowej - znajduje zastosowanie zarówno w sztuce kulinarnej, kosmetyce, jak i w medycynie tradycyjnej oraz - coraz częściej - w nowoczesnych lekach i preparatach farmaceutycznych.

W Polsce dostępna przede wszystkim głównie kora cynamonowca wonnego, nazywanego również kasją lub cynamonowcem chińskim (C. aromaticum = C. cassia) oraz pochodząca z upraw na Sri Lance kora cynamonowca cejlońskiego (C. verum = C. zeylanicum), który uznaje się za gatunek szlachetniejszy niż odmianę uprawianą na plantacjach w Chinach.

Prozdrowotne właściwości cynamonu

Cynamon to przyprawa bogata w błonnik pokarmowy i składniki mineralne - m.in. wapń, żelazo, mangan, potas i fosfor, co jest szczególnie istotne w sytuacjach niedoborowych i deficytowych wymienionych minerałów. Zawarte w cynamonie substancje czynne wykazują także działanie przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, a także obniżające cholesterol.

Cechą charakterystyczną przyprawy jest również duże stężenie zawartych w nim olejków eterycznych oraz licznych związków polifenolowych, przeciwutleniaczy i rzadko spotykanych substancji aktywnych biologicznie - m.in. aldehyd cynamonowy, kwas cynamonowy, cynamonian, kumaryna i eugenol. Olejek pozyskiwany z kory cynamonowca może być więc stosowany w leczeniu grypy, zakażeń dróg oddechowych i przeziębieniach. Znajduje również zastosowanie w zwalczaniu pasożytów skórnych oraz tych znajdujących się w przewodzie pokarmowym, a dzięki antyseptycznemu działaniu i właściwościom znieczulającym wykorzystywany bywa w leczeniu zębów i w stanach zapalnych dziąseł. Zawarte w przyprawie przeciwutleniacze redukują również wolne rodniki oraz w szybkim tempie neutralizują ich uwalnianie.

Dzięki przeprowadzonym w ostatnich latach badaniom naukowym udowodniono również, że wspomniany wcześniej aldehyd cynamonowy wpływa korzystnie na proces leczenia cukrzycy i jej powikłań. Ma on również właściwości antybakteryjne i przeciwnowotworowe (może spowalniać rozwój komórek rakowych), wykazuje także działanie obniżające poziom glikolipidów (u zwierząt z problemem cukrzycowym).

Działanie przeciwzakrzepowe cynamonu jest z kolei możliwe dzięki zawartej w nim kumarynie - jako pochodna benzo-α-pironu działa ona spazmolitycznie na mięśnie gładkie, wykazuje właściwości przeciwgorączkowe, uspokajające, przeciwbólowe, antybakteryjne i przeciwgrzybicze.

Cynamon wykazuje ponadto pozytywny wpływ na leczenie wrzodów żołądka, niestrawności, łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe (w tym wzdęcia), pobudza procesy trawienne oraz poczucie apetytu i neutralizuje zaburzenia funkcjonowania i pracy woreczka żółciowego. Przyprawa bywa także stosowana w wielu mieszankach ziołowych i maściach rozgrzewających przeznaczonych do łagodzenia bólów stawów i bólów reumatycznych.

Zdaniem naukowców codzienne spożywanie cynamonu może stymulować szybsze procesy leczenia cukrzycy typu 2, wpływać na obniżenie się poziomu glukozy, frakcji LDL, trójglicerydów oraz całkowitego stężenia cholesterolu w surowicy krwi. Przyprawa ma także poprawiać tolerancję chorych na insulinę w tkankach tłuszczowych i mięśniowych, działać przeciwmiażdżycowo, regulować ciśnienie tętnicze krwi i minimalizować ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych oraz sercowo-naczyniowych. Jak udowadniają naukowcy, cynamon ma także dobroczynny wpływ na choroby neurodegeneracyjne, jego regularne spożywanie wspiera walkę z wirusem HIV.

Przeciwwskazania do spożywania cynamonu i bezpieczeństwo jego stosowania

Kora cynamonowca - mimo wielu właściwości prozdrowotnych - obfituje w opisywaną wcześniej kumarynę (1,2-benzopiron), która zażywana w nieodpowiednich, nadmiernych dawkach okazuje się być toksyczna dla organizmu ludzkiego i - zamiast wykazywać działanie profilaktyczne czy lecznicze wobec ustroju - może powodować poważne uszkodzenia narządów miąższowych - głównie wątroby i nerek. Zaleca się więc, by nie przyjmować więcej niż 0,07 mg cynamonu w przeliczeniu na kilogram całkowitej masy ciała. Oznacza to, iż wystarczy około 1,5 łyżeczki przyprawy, by osoba ważąca blisko 70 kg przekroczyła swój dzienny limit jej spożycia.

Cynamon wywoływać może także reakcje alergiczne - jako alergen kontaktowy i pokarmowy może powodować zmiany atopowe skóry (jej zaczerwienienie i podrażnienie). Przyprawę wykluczyć powinny więc osoby, u których stwierdzono nietolerancję na przyprawę lub alergię. Nie należy jej również podawać dzieciom do 12. roku życia.

Czy cynamon jest zdrowy? Podsumowanie

Wątpliwości związane ze spożyciem cynamonu może budzić wśród konsumentów wysoka zawartość kumaryny oraz ewentualne reakcje alergiczne. Należy pamiętać, iż kumaryny - to z punktu widzenia specjalistów technologii żywności oraz dietetyków - substancje naturalnie występujące w wielu roślinach i produktach spożywczych. Ich spożycie w zalecanych ilościach wykazuje działanie dobroczynne na organizm, ale nadmiar może być szkodliwy. W pozostałych sytuacjach - oprócz oczywiście alergii kontaktowej czy pokarmowej - cynamon jest w pełni bezpiecznym produktem spożywczym, a jego konsumpcja przynosi wiele pozytywnych rezultatów i  korzyści zdrowotnych.

Źródła:
1. Andżelika Drutowska, Zuzanna Łyszcz, Ewa Osińska, Substancje czynne w cynamonie i ich właściwości lecznicze, w: Zastosowanie roślin w naukach medycznych i przyrodniczych, red. Mariola Janiszewska, Lublin 2020.
2. Sangal A, Role of cinnamon as beneficial antidiabetic food adjunct: a review, Advances in Applied Science Research, vol. 2, no. 4, s. 440-450, 2011.
3. Vangalapati M., N. Sree Satya, D. Surya Prakash, and S. Avanigadda, A review on pharmacological activities and clinical effects of cinnamon species, Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, vol. 3, no. 1, s. 653-663, 2012.
4. Malinowska M., Bielawska K., Metabolizm i właściwości antyoksydacyjne kumaryn. Bromat. Chem. Toksykol.,XLVI, 3: 393-403, 2013.
5. Strzelecka H, Kowalski J, (red.). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN: 99-100,2000.
6. Dugoua J., Seely D., Perri D., Kieran P., Cooley K., Forelli T., Mills E., Gideon Korenabe G., From type 2 diabetes to antioxidant activity: a systematic review of the safety and efficacy of common and cassia cinnamon bark, Canadian Journal of Physiology and Pharmacology, 85(9): 837-847, 2007.